Στα 100 ευρώ την ημέρα ανέρχεται κατά μέσον όρο το κόστος ενός κρατούμενου στις Κεντρικές Φυλακές της Κύπρου, με μια μικρή απόκλιση προς τα επάνω, λαμβάνοντας υπόψη τις καθημερινές του ανάγκες, χωρίς ωστόσο να λαμβάνονται υπόψη οι μισθοί των σωφρονιστικών υπαλλήλων και άλλα λειτουργικά έξοδα της φυλακής, σύμφωνα με στοιχεία που εξασφαλίσαμε. Το κόστος εξαρτάται από τον αριθμό των κρατουμένων, που αυτή τη στιγμή ανέρχονται στα 745 άτομα. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι το συνολικό κόστος των κρατουμένων την ημέρα, με βάση τον αριθμό τους, ανέρχεται κατά μέσον όρο σε 74.500 ευρώ. Σε αυτό το σημείο να αναφερθεί ότι ο μέσος όρος του κόστους ενός κρατούμενου των χωρών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι περίπου 103 ευρώ την ημέρα. Το χρηματικό κόστος αυξάνεται ή μειώνεται ανάλογα με τον αριθμό των κρατουμένων.
Παροχές
Αναλυτικότερα, το κόστος των κρατουμένων περιλαμβάνει τη διατροφή τους με έξι διαφορετικές κατηγορίες φαγητών, όπως για παράδειγμα χορτοφαγική διατροφή ή για ανθρώπους με προβλήματα υγείας, τον ρουχισμό και την ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη. Επισημαίνεται ότι στο κόστος δεν περιλαμβάνεται το κόστος της μεταφοράς τους στα νοσοκομεία με ειδικό όχημα και με συνοδεία δεσμοφυλάκων, οι μισθοί των σωφρονιστικών υπαλλήλων και άλλα λειτουργικά έξοδα, όπως η στέγασή τους, ο κλιματισμός, το ζεστό νερό όλο το εικοσιτετράωρο, η δυνατότητα τηλεφωνικής επικοινωνίας με συγκεκριμένο ωράριο για όση ώρα επιθυμεί ο κάθε κρατούμενος, καθώς και διαδικτυακών κλήσεων (skype). Συγκεκριμένα, μπορούν να τηλεφωνούν καθημερινά από τις 8 το πρωί έως τις 6 το απόγευμα όσες φορές θέλουν, ενώ τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες από τις 9 το πρωί μέχρι τις 3 το μεσημέρι.
Η μεταφορά των κρατουμένων σε διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις εκτός των φυλακών, η διευκόλυνση τους για τέλεση γάμων, η λειτουργία της ορθόδοξης εκκλησίας, η οποία λειτουργεί κανονικά, αλλά και του μουσουλμανικού τζαμί, αποτελούν επίσης παροχές για τους κρατούμενους. Επίσης, διαθέτουν σχολείο με δυνατότητα φοίτησης σε ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα ή τεχνικές σχολές, γυμναστήριο, μαθήματα yoga, χορού, μουσικής, θεάτρου, ηλεκτρονικών υπολογιστών, καθώς και αγγλικής και ρωσικής γλώσσας. Ακόμη, διδάσκονται μέσα από εργαστήρια την εκμάθηση εγκατάστασης κλιματιστικών, υδραυλικών και φωτοβολταϊκών συστημάτων, καθώς και χειροτεχνίες, αργυροχοΐα-χρυσοχοεία, αγιογραφία, χαλκογραφία, τέχνη κ.ά. Πέραν τούτων υπάρχει και η εργασία εντός φυλακών με συμβολικό χρηματικό ποσό 3,40 ευρώ την ημέρα. Η εργασία των κρατουμένων περιλαμβάνει την καθαριότητα του εσωτερικού χώρου των φυλακών, την περιποίηση του κήπου και του γηπέδου, τη μαγειρική, καθώς και διάφορες οικοδομικές και ηλεκτρολογικές εργασίες.
Εναλλακτικές ποινές
Οι εναλλακτικές μορφές σωφρονισμού άρχισαν να υλοποιούνται στις φυλακές της Κύπρου με την εφαρμογή της ηλεκτρονικής παρακολούθησης περί τα τέλη του 2014, ωστόσο η χρήση τους είναι περιορισμένη με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία. Ήδη ορισμένοι άνδρες έχουν φορέσει το «βραχιολάκι» στο πόδι ως μέτρο του κατ’ οίκον περιορισμού, και ακολούθως το φόρεσε πρόσφατα και η πρώτη γυναίκα κρατούμενη. Μέσα από αυτή τη διαδικασία σειρά τώρα έχουν και άλλοι κρατούμενοι προς αυτή την κατεύθυνση, οι οποίοι οφείλουν να πληρούν τα απαραίτητα κριτήρια. Αισιοδοξία δίνει η πρόσφατη συζήτηση στην κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την αποσυμφόρηση των φυλακών με την εφαρμογή εναλλακτικών μέτρων αντί της ποινής φυλάκισης για τα αδικήματα που επιβάλλονται μικρές ποινές από μία μέρα μέχρι έξι μήνες, καθώς και για οικονομικής φύσεως αδικήματα. Μία άλλη μορφή εναλλακτικής ποινής είναι η αποκαταστατική δικαιοσύνη, η οποία προβλέπει την αποκατάσταση της ζημιάς από τον δράστη. Για παράδειγμα, εάν κάποιος κλέψει ένα αντικείμενο από ένα κατάστημα, αντί να φυλακιστεί, προτείνεται να δουλέψει αφιλοκερδώς στο κατάστημα το οποίο έκλεψε για να αποκαταστήσει τη ζημιά που προκάλεσε μέσα από την πράξη του, ή να διευθετηθεί εξωδίκως το θέμα με καταβολή ποσού που θα συμφωνηθεί μέσω διαμεσολάβησης. Μία τρίτη μορφή εναλλακτικής ποινής είναι ο κοινοτικός σωφρονισμός μέσω της κοινωφελούς, κοινοτικής εργασίας των κρατουμένων, οι οποίοι θα μπορούν να εργάζονται δωρεάν σε εργασίες, όπως καθάρισμα δημόσιων χώρων ή φύλαξη ηλικιωμένων. Η υιοθέτηση εναλλακτικών μορφών σωφρονισμού θα συνδράμει στη μείωση του συνολικού κόστους των κρατουμένων, στην παραγωγική τους αξιοποίηση προς όφελος της κοινωνίας, στην ομαλή τους επανένταξη και στη μείωση του δημόσιου κινδύνου και πιθανοτήτων υποτροπής τους.
Ο υπερπληθυσμός και οι δραστηριότητες
Το πρόβλημα του υπερπληθυσμού ταλανίζει τις φυλακές, αφού παρά τις αποφυλακίσεις ενόψει των Χριστουγέννων, αυτήν τη στιγμή διαμένουν συνολικά 745 κρατούμενοι σε χωρητικότητα 540 ατόμων. Υπάρχουν κελιά πραγματικής χωρητικότητας δύο ατόμων στα οποία μένουν περισσότερα άτομα, τα οποία αποτελούν χωρητικότητας ανάγκης. Το μεγαλύτερο πρόβλημα παρατηρείται στην πτέρυγα των κατάδικων ανδρών της κλειστής φυλακής. Αναλυτικότερα, στις πτέρυγες των καταδίκων υπάρχουν συνολικά 525 κρατούμενοι, από τους οποίους οι 447 είναι κατάδικοι και οι 78 είναι υπόδικοι άνδρες, σε πραγματική χωρητικότητα 309 ατόμων. Στις υπόλοιπες 25 θέσεις διαμένουν οι 25 άνδρες ισοβίτες. Το πρόβλημα του υπερπληθυσμού διογκώνεται με την προφυλάκιση μεγάλου ποσοστού αλλοδαπών ως υποδίκων. Επίσης, η σοβαρή αυξητική τάση που παρουσιάζεται στην επιβολή μικρών σε διάρκεια ποινών, από μία ημέρα έως και έξι μήνες, διογκώνουν το πρόβλημα του υπερπληθυσμού στις φυλακές. Γενικά, ο αριθμός των υποδίκων αυξάνεται, ενώ το ποσοστό που καταδικάζεται είναι μόνο 11-14%. Όλες αυτές οι πρακτικές αυξάνουν το οικονομικό κόστος και δεν εξυπηρετούν τον σκοπό του σωφρονισμού και της αναμόρφωσης, και κατ’ επέκταση δεν αποτρέπουν την υποτροπή. Ωστόσο, το συνολικό κόστος των κρατουμένων θα μπορούσε να ελαττωθεί σημαντικά μέσα από την υιοθέτηση νέων, εναλλακτικών μορφών σωφρονισμού, οι οποίες θα συμβάλλουν στην ταχύτερη αναμόρφωση και επανένταξη του αδικοπραγούντα χωρίς να περιορίζει την πρόσβασή του στην κοινωνία Συγκεκριμένα, το οικονομικό κόστος για έναν κρατούμενο με επιτήρηση στην κοινότητα στοιχίζει στο κράτος 300 ευρώ μηνιαίως, ενώ μέσα στη φυλακή στοιχίζει 3.000 ευρώ μηνιαίως.
Καινοτομία φυλακών
Τα τελευταία πέντε χρόνια οι κρατούμενοι των φυλακών συμμετέχουν σε φιλανθρωπικές και κοινωνικές εκδηλώσεις εκτός φυλακών, συνοδευόμενοι από τη διευθύντρια και το προσωπικό. Το γεγονός αυτό αποτελεί μοναδική καινοτομία σε παγκόσμιο επίπεδο, αφού οι κρατούμενοι στις φυλακές άλλων χωρών παραμένουν αυστηρά εντός του χώρου των φυλακών, μέχρι την αποφυλάκισή τους. Συγκεκριμένα, πραγματοποιούνται θεατρικές παραστάσεις, όπως το έργο «Οι κληρονόμοι», το οποίο προβλήθηκε πρόσφατα στο δημοτικό θέατρο Λατσιών και στο ΘΟΚ, πορεία Χριστοδούλας, που αφορά την εκστρατεία ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο, πορεία υπερηφάνειας, η οποία αφορά την εξάλειψη κάθε μορφής ρατσισμού κατά των ομοφυλόφιλων ατόμων, καθώς και περισυλλογή σκουπιδιών σε φυσικές περιοχές, στο πλαίσιο της εκστρατείας «Let’s do it Cyprus», οπόταν και ανακοινώθηκε ως η πιο οργανωμένη ομάδα. Σύντομα, η περιβαλλοντική δράση των φυλακών, πέραν από τη διαπίστευσή τους ως Green Office, θα επεκταθεί και σε δεντροφύτευση χώρων εκτός των φυλακών, στην κοινότητα.
Σκοπός είναι να διασφαλιστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης, με ένα σωφρονιστικό σύστημα, και όχι τιμωρητικό. Αυτοί οι άνθρωποι ήδη τιμωρήθηκαν από το δικαστήριο και στερούνται την ελευθερία τους, Είναι επιτυχία να σωφρονιστεί έστω και ένα μικρό ποσοστό. Με την αγάπη και τη στήριξη, που αποτελούν απλά πράγματα τα οποία δεν στοιχίζουν τίποτα στον καθένα μας, αλλά σημαίνουν πολλά. Συνεπώς, κρίνονται αναγκαία η αποσυμφόρηση των φυλακών, αλλά και η επίδειξη ευαισθησίας από το κράτος, ώστε να επιτευχθεί η ομαλότερη επανένταξή τους στην κοινωνία, με λιγότερες πιθανότητες υποτροπής.
