Ένα χειμωνιάτικο απόγευμα το 2018 κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας ενός μαθήματος Εγκληματολογίας από τον αξιόλογο Καθηγητή μου, κύριο Νέστωρα Κουράκη, άκουσα για πρώτη φορά τη φράση νόμιμη βία. Σκέφτηκα για λίγο και αμέσως μετά, σηκώνοντας το χέρι μου ρώτησα τον αγαπητό μου Καθηγητή γεμάτη απορία: «Κύριε, υπάρχει νόμιμη βία; «Ναι», μου απάντησε «η αστυνομική βία», προσπαθώντας να με κάνει να καταλάβω. Έπειτα σώπασα. Προσπάθησα να το καταλάβω μέσα στο μυαλό μου ως φοιτήτρια Εγκληματολογίας, γεμάτη αγάπη και όνειρα για το αντικείμενο των σπουδών μου. Μα είναι δυνατόν, σκέφτηκα, η βία να απαντά με βία; Και ο δράστης να θυματοποιείται;
Η αστυνομική βία που οδηγεί στον θάνατο
Ποια είναι τα όρια μεταξύ αυτής της σχέσης, η διαχωριστική γραμμή, η οποία αποτρέπει την αποκατάσταση της βλάβης από το έγκλημα; Έχει δικαίωμα ο αστυνομικός να ασκεί τόσο έντονη βία σε έναν ύποπτο, ο οποίος να φθάσει σε σημείο να πεθάνει από ασφυξία;
Η αστυνομική βία που οδηγεί σε ψευδή ομολογία
Πολλές είναι οι καταγγελίες πολιτών, οι οποίοι πέφτουν θύματα βίας από αστυνομικούς. Που οδηγούνται ακόμη και σε ψευδή ομολογία. Μια ψευδή ομολογία μπορεί να προκληθεί, μεταξύ άλλων, είτε από πίεση των αστυνομικών για παραδοχή του εγκλήματος, είτε από λανθασμένη εκτίμηση του υπόπτου, ο οποίος μπορεί μετά από πολύωρη και κουραστική ανάκριση να υποστεί τέτοιο κλονισμό που να πιστέψει και ο ίδιος ότι έσφαλε, ενώ δεν ισχύει. Να νιώσει μέσα του ενοχές ή και αμφισβήτηση της λογικής ή της κρίσης του και να θεωρεί ότι μπορεί και να διέπραξε το έγκλημα, ενώ δεν το θυμάται. Πώς να το θυμάται βέβαια, αφού ποτέ δεν το έπραξε. Αλλά είναι αποτέλεσμα μιας αναγκαστικής ψευδούς ομολογίας έπειτα από πίεση και εξαναγκασμό άλλων προσώπων.
Συστηματικός έλεγχος καταλληλότητας αστυνομικών
Για να μην είμαστε άδικοι, γνωρίζω αρκετούς αστυνομικούς, οι οποίοι αγωνίζονται για την προστασία μας. Τι γίνεται όμως όταν συμβαίνουν περιστατικά ρατσισμού σε ανθρώπους άλλου χρώματος, θρησκείας ή καταγωγής; Πότε πρέπει επιτέλους να γίνεται πιο συστηματικός έλεγχος για την καταλληλότητα ορισμένων αστυνομικών, ώστε να μην μεταφέρουν τις προσωπικές τους προκαταλήψεις στο επάγγελμα που ασκούν; Διότι, αναγνωρίζω ότι η πίεση των αστυνομικών είναι μεγάλη κάτω από τις αντίξοες συνθήκες που καθημερινά βιώνουν, όμως είναι εκεί για την τήρηση των μέτρων ασφαλείας και όχι για να ξυλοκοπούν ή δολοφονούν πολίτες, ως επίδειξη εξουσίας. Η ανοχή στην αυθαιρεσία της άσκησης αστυνομικής βίας πρέπει να σταματήσει.
Η αστυνομική βία ως έσχατη λύση
Η βία καταδικάζεται από όπου και αν προέρχεται. Υπάρχει όμως η λεγόμενη νόμιμη, αστυνομική βία, η οποία επιτρέπει στο όργανο της τάξης να την ασκεί σε οποιονδήποτε κρίνει ότι δεν τηρεί τους νόμους. Ποιος έχει την ευθύνη του ελέγχου της άσκησης βίας; Αν δηλαδή η βία ασκείται σε περιπτώσεις που αποτελεί αναγκαία, έσχατη λύση και όχι ως εκφοβισμό ή απειλή.
Αναμφισβήτητα, η αστυνομία βρίσκεται εκεί για να μας προστατέψει σε μια δύσκολη στιγμή. Οι αστυνομικοί ως εργαζόμενοι της πρώτης γραμμής, θέτουν σε κίνδυνο την προσωπική τους υγεία και ζωή. Υπάρχουν αστυνομικοί, οι οποίοι αγαπούν τη δουλειά τους και τη βλέπουν σαν λειτούργημα. Νιώθουν την υποχρέωση να προστατέψουν τον αδύναμο. Γιατί όλοι μπορεί να βρεθούμε αδύναμοι σε μία ανύποπτη στιγμή.
Ντροπή και μόνο, σε όσους ασκούν εξουσία προς συνανθρώπους, τους οποίους θεωρούν ευάλωτους. Και δυστυχώς δεν είναι μόνο η αστυνομική βία. Είναι και η βία οποιουδήποτε συμπλεγματικού ατόμου θεωρεί τον εαυτό του καλύτερο από τον συνάνθρωπό του και νιώθει την ανάγκη άσκησης μιας ανούσιας επιβεβαίωσης.
