Η παρατηρούμενη αύξηση των εργατικών ατυχημάτων προβληματίζει ιδιαίτερα τους κοινωνικούς εταίρους και ζητούν από τις αρμόδιες αρχές εντατικοποίηση των ελέγχων. Μάλιστα το θέμα των εργατικών ατυχημάτων θα αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης στην επόμενη συνεδρία του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος. Κοινή θέση των συντεχνιών είναι ότι δεν υπάρχει αποτελεσματική εφαρμογή της νομοθεσίας.
Την ένταση του προβλήματος αλλά και την υποστελέχωση του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας παραδέχεται και το ίδιο το Υπουργείο Εργασίας μέσα από το στρατηγικό σχέδιο 2020-2022.
«Αν και στον Δείκτη Συχνότητας Ατυχημάτων κατά την περίοδο 2008-2013 παρατηρήθηκε σημαντική μείωση (-35,6%), για την περίοδο 2013-2018 παρατηρήθηκε, κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης και της επανεκκίνησης της οικονομίας, επιδείνωση της κατάστασης με την καταγραφή αυξητικής τάσης στον Δείκτη Συχνότητας Ατυχημάτων (+25,4%) όπως και του αριθμού των ατυχημάτων (+40,1%)», τονίζεται στην ενότητα που αφορά το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας.
«Οι οικονομικοί περιορισμοί είχαν ως αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια, κατά την περίοδο 2010-2018, τη μείωση του προϋπολογισμού και του μόνιμου προσωπικού (-25%) του τμήματος. Γενικά για την αντιμετώπιση των προκλήσεων απαιτούνται προσωπικό, εξοπλισμός και μηχανογραφικά συστήματα», τονίζεται στο στρατηγικό σχέδιο 2020-2022 του Υπουργείου Εργασίας.
Σημειώνεται ότι όλοι οι τομείς οικονομικής δραστηριότητας (ιδιωτικού ή δημόσιου τομέα), όλοι οι χώροι εργασίας, όλες οι επιχειρήσεις (97.000), όλα τα υποστατικά (105.000), όλοι οι εργοδότες (φυσικά ή νομικά πρόσωπα 48.000), όλοι οι εργοδοτούμενοι (329.000) και όλα τα αυτοεργοδοτούμενα πρόσωπα (50.000) καθώς και όλοι οι άμεσα επηρεαζόμενοι από τις δραστηριότητες των εργοδοτών ή των αυτοεργοδοτούμενων προσώπων καλύπτονται από τη νομοθεσία για ασφάλεια και υγεία στην εργασία (τα πιο πάνω στοιχεία είναι σύμφωνα με την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού 2017 και το Μητρώο Επιχειρήσεων 2017 της Στατιστικής Υπηρεσίας Κύπρου).
Τα δεδομένα
Για το 2019 τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν αύξηση των εργατικών ατυχημάτων. Συγκεκριμένα, μέχρι στιγμής έχουν συμβεί 11 εργατικά ατυχήματα από τα οποία τα δύο ήταν θανατηφόρα, σε αντίθεση με το 2018 που είχαν συμβεί συνολικά 9 εργατικά ατυχήματα, σύμφωνα με στοιχεία του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας. Τα περισσότερα εργατικά ατυχήματα αφορούν οικοδομικές εργασίες, ενώ παρατηρούνται και σε άλλους εργασιακούς χώρους, όπως καφετέριες, ξενοδοχεία, αλλά και σε γηροκομείο.
Την ανησυχία του για τη συνεχή αύξηση των εργατικών ατυχημάτων εξέφρασε ο πρόεδρος του Επιστημονικού Τεχνικού Επιμελητηρίου Κύπρου (ΕΤΕΚ) Στέλιος Αχνιώτης. «Μας ανησυχεί ιδιαίτερα η παρατηρούμενη αύξηση στα εργατικά ατυχήματα, ειδικά στα θανατηφόρα», τόνισε ο κ. Αχνιώτης. «Ενώ παρατηρήσαμε τα προηγούμενα 7-8 χρόνια κάποια μείωση στα εργατικά ατυχήματα, πέρυσι και φέτος βλέπουμε να παρουσιάζεται αύξηση στα περιστατικά αυτά», πρόσθεσε.
Ο κ. Αχνιώτης τονίζει την ανάγκη ποιοτικής βελτίωσης των ελέγχων. Δεν μπορεί να ελεγχθεί απόλυτα το καθετί, αλλά υπάρχει μεγάλο περιθώριο να αυξηθούν οι έλεγχοι, σημειώνει και ζητεί την αριθμητική ενίσχυση του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας σε προσωπικό για να μπορέσει να ελέγξει αποτελεσματικά σε παγκύπρια βάση περισσότερες επιχειρήσεις και τις δραστηριότητές τους.
Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται οι τοποθετήσεις των συντεχνιών.
Το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας δεν είναι όσο θα έπρεπε στελεχωμένο, ώστε να κάνει τους αναγκαίους ελέγχους, τονίζει ο γενικός γραμματέας της Παγκύπριας Εργατικής Ομοσπονδίας (ΠΕΟ) Πάμπης Κυρίτσης. Με βάση τα αποτελέσματα οι έλεγχοι που γίνονται δεν είναι ούτε σε ποσότητα ούτε σε ποιότητα αρκετοί και ικανοί για να αντιστρέψουν την αύξηση των εργατικών ατυχημάτων. Το θέμα της ασφάλειας και υγείας δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως κόστος, ως έξοδο που θα πρέπει να συρρικνωθεί και να μειωθεί, υποστηρίζει ο κ. Κυρίτσης.
Η ευθύνη των επιχειρήσεων
Όσον αφορά τις ίδιες τις επιχειρήσεις, ο πρόεδρος του ΕΤΕΚ υπενθυμίζει ότι οφείλουν να έχουν τους δικούς τους μηχανισμούς για την εκπαίδευση και την εκτίμηση των κινδύνων, ώστε να προλαμβάνονται τα ατυχήματα. Απαιτείται συνεχής παρακολούθηση μέσα από εσωτερικούς μηχανισμούς των επιχειρήσεων ότι τηρούνται και λαμβάνονται τα μέτρα ασφάλειας και όχι μόνο ο έλεγχος που γίνεται από το αρμόδιο τμήμα της κυβέρνησης, συμπληρώνει ο κ. Αχνιώτης.
Την ανάγκη για υψηλά πρόστιμα για να συμμορφωθούν οι επιχειρήσεις και της επανεξέτασης της νομοθεσίας, ώστε να βελτιωθούν οι έλεγχοι, έθεσε ο γενικός οργανωτικός της Συνομοσπονδίας Εργαζομένων Κύπρου (ΣΕΚ) Πανίκος Αργυρίδης.
Ο γενικός γραμματέας της ΠΕΟ Πάμπης Κυρίτσης θέτει και ζήτημα εφαρμογής της νομοθεσίας για τις επιτροπές ασφάλειας και υγείας, οι οποίες είναι υποχρεωτικό να υπάρχουν για έναν πολύ σημαντικό αριθμό επιχειρήσεων με βάση τους εργαζόμενους που εργοδοτούν.
«Ούτε δημιουργούνται ούτε λειτουργούν όπως θα έπρεπε», τόνισε ο κ. Κυρίτσης. «Κατά συνέπεια υπάρχει πολύς δρόμος σε αυτόν τον τομέα. Οι επιτροπές δεν μπορούν να είναι εξαρτώμενες από τους εργοδότες, για να μπορέσουν να ασκήσουν ανεξάρτητη εξουσία μέσα στους χώρους εργασίας», υποστήριξε. Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι μέσα στο κλίμα της απορρύθμισης και της προσπάθειας συρρίκνωσης του κόστους με κάθε τρόπο, για να βελτιωθεί η κερδοφορία των επιχειρήσεων, η ασφάλεια και η υγεία υποφέρουν και οι σχετικές νομοθεσίες σε πάρα πολλές περιπτώσεις δεν εφαρμόζονται» προσέθεσε ο κ. Κυρίτσης.
Ευαισθητοποίηση
Εξίσου αναγκαία είναι η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση των εργαζομένων. Πρέπει η εκπαίδευση των εργαζομένων να ενισχυθεί, να αποκτήσουν οι ίδιοι κουλτούρα ότι πρέπει να εφαρμόζουν τα μέτρα ασφάλειας και να μην τα θεωρούν «βαρίδι», τονίζει ο γενικός γραμματέας της ΠΕΟ.
Σημαντικό στοιχείο που πρέπει να τεθεί οπωσδήποτε στην ημερήσια διάταξη είναι η ενίσχυση και η αναδιοργάνωση που χρειάζεται ο μηχανισμός του αρμόδιου υπουργείου για να αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά τα σύγχρονα ζητήματα ελέγχου που αφορούν γενικότερα την αγορά εργασίας, ανέφερε ο κ. Κυρίτσης. Που να εγγυηθεί ότι η εφαρμογή των νόμων για την ασφάλεια και την υγεία δεν θα στηρίζεται μόνο στην ευσυνειδησία του εργοδότη αλλά και στον έλεγχο τον οποίο ασκεί το ίδιο το υπουργείο.
Οδηγός έξι μέτρων για αποφυγή εργατικών ατυχημάτων
Το θέμα των εργατικών ατυχημάτων είναι τεράστιας σημασίας, και κατά την οικονομική κρίση σε πολλές περιπτώσεις τα επίπεδα ασφάλειας και πρόληψης είχαν υποβαθμιστεί από πλευράς μερίδας εργοδοτών, ανέφερε ο γενικός οργανωτικός της Συνομοσπονδίας Εργαζομένων Κύπρου (ΣΕΚ) Πανίκος Αργυρίδης.
«Εάν αυτά τα μέτρα λειτουργήσουν αποτελεσματικά και σωστά θα μειωθούν τα εργατικά ατυχήματα στην Κύπρο», υπογράμμισε και παραθέτει έξι βασικά μέτρα πολιτικής για την ασφάλεια στους χώρους εργασίας.
- Αρχικά, θα πρέπει όλοι οι εργοδότες να θέσουν τα θέματα ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας στις προτεραιότητές τους. Να μην υπολογίζουν τα πάντα με το θέμα του κόστους, διότι το να έχει μια επιχείρηση μέτρα ασφάλειας πολλές φορές συνεπάγεται και οικονομικό κόστος. Όμως, το κόστος αυτό θα είναι πολύ μεγαλύτερο αν σημειωθεί σοβαρό εργατικό ατύχημα.
- Απαιτείται κινητοποίηση των εργαζομένων ώστε να προβαίνουν σε καταγγελίες όταν διαπιστώνουν ότι υπάρχουν υποβαθμισμένα επίπεδα εργασιακής ασφάλειας. Οι καταγγελίες μπορούν να γίνουν ανώνυμα στην Υπηρεσία Ασφάλειας και Υγείας του Υπουργείου Εργασίας. Συνεπώς, πρέπει και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι να ευαισθητοποιηθούν για να αντιληφθούν ότι η ασφάλειά τους θα πρέπει να είναι και δική τους προτεραιότητα. Όταν διαπιστώνουν ότι υπάρχουν προβλήματα, να μην διστάζουν να τα καταγγείλουν.
- Αύξηση των επιθεωρήσεων, για να καταστούν και πιο αποτελεσματικές. Για να γίνει αυτό χρειάζεται περαιτέρω στελέχωση της υπηρεσίας του Υπουργείου Εργασίας, ώστε το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας να αναβαθμιστεί ποσοτικά και ποιοτικά. Η αυξημένη στελέχωση θα επιτρέψει να αυξηθούν οι επιθεωρήσεις, οι οποίες μέχρι στιγμής δεν επαρκούν.
- Αναθεώρηση της νομοθεσίας με στόχο να υπάρχουν αυστηρότερες ποινές. Η νομοθεσία θα πρέπει να τροποποιηθεί, ώστε να υπάρξει συμμόρφωση των εργοδοτών προς τις υποχρεώσεις τους, με στόχο τη λήψη προληπτικών μέτρων για την προστασία των εργαζομένων τους.
- Σημαντική παράμετρο αποτελούν η εκπαίδευση και κατάρτιση των εργαζομένων, ιδιαίτερα των νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας. Διαπιστώνεται ότι δεν υπάρχει αρκετά ικανοποιητική γνώση των εργαζομένων για τα μέτρα τα οποία θα πρέπει να λαμβάνονται σε κάθε χώρο εργασίας. Η ασφάλεια δεν περιορίζεται μόνο στα «σκληρά» επαγγέλματα, όπως είναι οι κατασκευές ή η βιομηχανία, αλλά και σε χώρους όπου υπάρχουν γραφεία, σε ξενοδοχειακές μονάδες ή εστιατόρια, όπου επίσης παρουσιάζεται μεγάλος αριθμός ατυχημάτων. Είναι πολύ σημαντικό ο εργαζόμενος να είναι καταρτισμένος για να γνωρίζει τα μέτρα και τα δικαιώματά του.
- Το τελευταίο μέτρο αφορά τις επιτροπές ασφάλειας και υγείας. Η νομοθεσία προβλέπει τη λειτουργία επιτροπών ασφάλειας και υγείας, οι οποίες συγκροτούνται από εργαζόμενους, μέλη της διεύθυνσης και εξωτερικούς συνεργάτες. Αυτές οι επιτροπές σε πάρα πολλές περιπτώσεις ή δεν υπάρχουν ή λειτουργούν υποτυπωδώς. Δηλαδή υπάρχει στα χαρτιά μια επιτροπή ασφάλειας και υγείας, χωρίς να πραγματοποιεί καταγραφή ή εκτίμηση του κινδύνου στις εγκαταστάσεις μιας επιχείρησης.
