Ήταν πρωί Σαββάτου 4 Σεπτεμβρίου 2021 όταν μαζί με δύο συναδέλφισσές μου δημοσιογράφους πήραμε το δρόμο για την περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, η οποία έγινε μερικώς προσβάσιμη για το κοινό από τις 8 Οκτωβρίου 2020, κατόπιν εντολής του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και των κατοχικών αρχών.
Η ανυπομονησία μου να δω από κοντά την Αμμόχωστο ήταν απερίγραπτη, όση και η τιμή που ένιωθα όταν θα πατούσα την χρυσαφένια αμμουδιά της με τα γαλαζοπράσινα ζεστά νερά της. Εκεί όπου “άφησαν τις ψυχές τους” όσοι αναγκάστηκαν να φύγουν από τον τόπο τους κατά την τουρκική εισβολή του 1974.
Τέσσερις 18χρονοι τότε είδαν για πρώτη φορά ξανά τα σπίτια τους
Νεαροί τότε περίπου 18 ετών, ήταν ένας από αυτούς και ο σημερινός Δήμαρχος Αμμοχώστου Σίμος Ιωάννου, τον οποίο συναντήσαμε τυχαία έξω από το παλιό σχολείο του. Συγκινημένος, μας δείχνει το Λύκειο αρρένων όπου φοιτούσε επί της λεωφόρου Δημοκρατίας απέναντι από το Λύκειο Ελληνίδων. Συνεχίζει να μας μιλά για την πασίγνωστη καφετέρια της εποχής με την επωνυμία Edelweiss, σημείο κατατεθέν όλων των νέων τότε, λίγο πιο πέρα εκεί στη γωνία να θυμίζει σε όσους θα την επισκεφτούν μετά το άνοιγμα ενός μικρού έστω μέρους της μεγάλης αυτής πόλης, ότι το ραντεβού τους έχει ακόμη ισχύ.
Και ναι μπορεί οι άνθρωποι να μεγάλωσαν, να μην είναι πλέον οι νεαροί που έκαναν βόλτες στα πλατιά φωτισμένα πεζοδρόμια της δεκαετίας του 1970, να γκρίζαραν τα μαλλιά τους, όμως όλα μένουν εκεί για να τους θυμίζουν τα παιδικά τους χρόνια. Λες και ο χρόνος πάγωσε. Εκεί συναντήσαμε εξίσου τυχαία δύο κυρίους, αδέρφια με τα ποδήλατά τους και τα παιδιά τους. Μας έδειχναν το παραθαλάσσιο σπίτι τους σε μια από τις ψηλές πολυκατοικίες της παραλίας της Αμμοχώστου στο βάθος. “Εκεί ήταν το σπίτι μας, εδώ κολυμπούσαμε και παίζαμε. Θα πάμε να δούμε τη λεωφόρο Δημοκρατίας και θα έρθουμε να κολυμπήσουμε”, μου απάντησαν όταν τους ρώτησα αν θα ξανακολυμπούσαν στη θάλασσα των παιδικών ονείρων τους. “Εδώ έμενε ο Οδυσσέας Ελύτης”, μου είπε με καμάρι ο ένας αδερφός όταν άκουσε ότι κατάγομαι από τη Λέσβο. “Το ξενοδοχείο King George δεν ήταν μεγάλο, αλλά ήταν το σημείο όπου έμειναν οι λόγιοι της εποχής, ήταν αριστοκρατικό”. Με μια ονειρεμένη θέα, σας το επιβεβαιώνω και εγώ.
Αφού γέμισαν τα παπούτσια μας από τη λεπτή άμμο της Αμμοχώστου και ακούσαμε τον ήχο των κυμάτων, ανηφορίσαμε για να προλάβουμε να δούμε και τα υπόλοιπα επιτρεπόμενα σημεία, πριν τα “πειράξουν” οι Τούρκοι. Να σημειωθεί ότι έχουν ήδη αρχίσει να γίνονται εργασίες στις γειτονιές, με τον φόβο να χαθεί το πρωτογενές στοιχείο της Αμμοχωστιανής αίγλης.
“Είναι σαν ανοίγεις ένα φέρετρο και να προσπαθείς να μιλήσεις με το νεκρό”
Φθάνοντας στο σημείο όπου ο Ερντογάν έκανε το προκλητικό του πικ νικ στις 15 Νοεμβρίου 2020, συναντήσαμε άλλον έναν ποδηλάτη που 18 ετών και ο ίδιος έφυγε από την πόλη του. “Πώς νιώθετε;”, τον ρωτάω. “Χαρά αλλά και θλίψη”, μου απάντησε προσπαθώντας να θυμηθεί πού είναι τα σημεία που γνώριζε από παιδί. “Είναι σαν ανοίγεις ένα φέρετρο και να προσπαθείς να μιλήσεις με το νεκρό”, αυτή η ατάκα του ήταν αφοπλιστική.
Πώς να μιλήσουν τα ερειπωμένα κτίρια; Ωστόσο, ακόμη και σε αυτά μπορεί να διακρίνει κανείς τον άφθαρτο πολιτισμό και τα πολιτιστικά στοιχεία της κοσμικής ζωής των Αμμοχωστιανών.
Κλείνοντας, δεν ξέρω τι μου έκανε περισσότερη εντύπωση. Το γεγονός ότι στην αρχή του οδοιπορικού μας είχα την τύχη να συναντήσω τον Δήμαρχο της Αμμοχώστου Σίμο Ιωάννου, ο οποίος όπως μας αποκάλυψε προς μεγάλη μου έκπληξη ήταν η πρώτη ημέρα που και ο ίδιος επισκέπτηκε την περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου; Το γεγονός ότι ο Τούρκος πωλητής καφέ στην παραλία της Αμμοχώστου μου απάντησε με μένος: “Varoshi is Tourkishcypriot”, στην προσπάθεια να βρω οδική διέξοδο; Ή μήπως οι έφηβοι τότε νεαροί που έκαναν βόλτες και βουτιές στην πανέμορφη πόλη τους και τώρα έχουν το δικαίωμα να την δουν από κοντά μόνο μεταξύ των ωρών 08:00 με 20:00;
Ο χρόνος πάγωσε ή κυλάει;
Δεν ξέρω τι θα νιώσεις όταν επισκεφτείς την περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, όμως σίγουρα τα νοσταλγικά χαμόγελα αυτών των τεσσάρων κυριών σήμερα ηλικίας περίπου 65 ετών που συναντήσαμε τυχαία 47 χρόνια μετά τον πόλεμο σου θυμίζουν ότι οι ψυχές πράγματι εγκλωβίστηκαν μέσα στα μισογκρεμισμένα αρχοντικά κτίρια, όταν άκμαζε η πρόοδος και η ανεμελιά.
