Εργάστηκε σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο και ήταν αυτή η οποία άνοιξε τον δρόμο για τις γυναίκες που ήθελαν να ακολουθήσουν το λειτούργημα του δημοσιογράφου. Αυτή είναι η Μαρούλα Βιολάρη-Ιακωβίδου. Εργάστηκε για πρώτη φορά το 1955 στην καθημερινή εφημερίδα «Έθνος» σε ηλικία 17,5 ετών, μετά τη διάκρισή της στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, που της απονεμήθηκε το Σεβέρειο βραβείο λόγω των υψηλών σχολικών επιδόσεών της. Για τα επόμενα τέσσερα χρόνια παρέμεινε η μοναδική γυναίκα συντάκτης μέχρι το 1959 που εργοδοτήθηκε στην επίσης κυπριακή εφημερίδα «Φιλελεύθερος» η Μαίρη Κοντογιάννη για σύντομο χρονικό διάστημα.
Συνθήκες εργασίας
Παρά το γεγονός ότι ήταν σε έναν χώρο γεμάτο από άρρενες, η κ. Βιολάρη-Ιακωβίδου δεν συνάντησε ρατσιστικές συμπεριφορές και αντιμετωπιζόταν πάντα με σεβασμό και ευγένεια από τους συναδέλφους της. «Νοσταλγώ αυτήν την εποχή γιατί απέπνεε πολιτισμό», αναφέρει. Υπήρχε σεβασμός και είχε δημιουργήσει φιλικές σχέσεις με τους συναδέλφους της σε όλα τα τότε έντυπα Μέσα. Φιλίες που κράτησαν δεκαετίες. Και μερικές κρατούν ακόμη. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν τα σύγχρονα μέσα που διευκολύνουν το έργο των δημοσιογράφων. Τα μόνα ήταν το μπλοκάκι και ένα στυλό για να καταγράψουν τα γεγονότα. Ενίοτε και μια γραφομηχανή. Το ωράριο των δημοσιογράφων επεκτεινόταν έως αργά το βράδυ. Έπρεπε να περιμένουν μέχρι και μετά τα μεσάνυχτα τα τηλεγραφήματα του πρακτορείου Reuters, το οποίο έφερνε τις ειδήσεις από το εξωτερικό. Έτσι αναγκαζόταν να κυκλοφορεί και εκείνες τις ώρες, κάτι που δεν μπορούσε να δεχθεί η τότε κλειστή κοινωνία. Αλλά δεν το έβαλε κάτω γιατί είχε αποφασίσει πως δεν είχε δικαίωμα να αποτύχει.
Από πλευράς μισθοδοσίας, στο «Έθνος» η νεαρή δημοσιογράφος συνάντησε ισομισθία, κάτι πολύ πρωτοπόρο για την εποχή εκείνη. Οι απολαβές της, επίσης, αυξήθηκαν με γρήγορους ρυθμούς και ενδεικτικά αναφέρει ότι από 18 λίρες που πήρε τον Ιούλιο του 1955 έφθασε τις 30 λίρες τα Χριστούγεννα του ίδιου χρόνου. Οι μισθοδοτικές κλίμακες στον Τύπο καθιερώθηκαν το 1959, όταν ιδρύθηκε η Ένωση Συντακτών.
Στη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου προς την ανεξαρτησία, η πολιτική ενημέρωση γινόταν από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο κάθε απόγευμα στην Αρχιεπισκοπή, στην οποία ήταν συνεχώς παρούσα και τολμούσε να ρωτά και, πολλές φορές, να συζητά. Οι εφημερίδες την εποχή εκείνη, εκτός από την πολιτική επικαιρότητα, κάλυπταν σε ειδικές στήλες τη λογοτεχνία και άλλα πολιτισμικά ζητήματα, με συνεργάτες καταξιωμένους εκπαιδευτικούς και λογοτέχνες.
Παράλληλα με την εφημερίδα «Έθνος», από το 1957 μέχρι την ανεξαρτησία η κ. Βιολάρη-Ιακωβίδου συνεργαζόταν και με το περιοδικό «Times of Cyprus», στο οποίο άφησε σημαντικό όγκο δουλειάς. Κάλυπτε τον Απελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ αλλά και θέματα ειδικά για τη γυναίκα, και γενικότερα για την παιδεία κ.λπ.
Από την ανεξαρτησία και μετά συνεργαζόταν με το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου σε εκπομπές, από τις οποίες ενδεικτικά αναφέρει τις: «Εργατικά ζητήματα» και «Νεανικοί παλμοί» που ήταν εβδομαδιαίες. Άλλες εκπομπές στις οποίες συνεργάστηκε αναφέρονταν στη γυναίκα και σε επετείους ιστορικών γεγονότων.
Από την τηλεόραση μάλιστα παρουσίασε εκπομπές με τίτλο: «Από το Πάνθεον των ηρώων», θέματα για τη μητέρα, καθώς και άλλα. Το 1966 εντάχθηκε στην υπηρεσία ειδήσεων του ΡΙΚ, αρχικά στο ραδιόφωνο και αργότερα, το 1968, στην τηλεόραση.
Στη διάρκεια της υπηρεσίας της στο τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων υλοποίησε και το όνειρό της να αποκτήσει πανεπιστημιακή μόρφωση και σπούδασε Πολιτική Επιστήμη στην Πάντειον Ανωτάτη Σχολή Πολιτικών Επιστημών, το σημερινό Πάντειο Πανεπιστήμιο. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν άδειες για μόρφωση και χρησιμοποιούσε τις άδειες ανάπαυσης για να ταξιδεύει στην Αθήνα για τις εξετάσεις.
Οι δυσκολίες
Στη διάρκεια του Αγώνα (1955-1959) το έργο των δημοσιογράφων ήταν αρκετά δύσκολο, γιατί υπήρχε και η λογοκρισία της αποικιοκρατικής κυβέρνησης του τόπου, σύμφωνα με την κ. Βιολάρη-Ιακωβίδου. Οι δημοσιογράφοι, ωστόσο, κατόρθωναν μέσα από την περιγραφή των γεγονότων να κρατούν ψηλά το ηθικό του αγωνιζόμενου λαού, αφού πολλοί ήταν και μέλη της ΕΟΚΑ. Υπήρχαν και δημοσιογράφοι οι οποίοι ήταν συνάδελφοι στο ίδιο Μέσο και ταυτόχρονα ήταν μέλη της ΕΟΚΑ, χωρίς όμως να το γνωρίζουν λόγω της δομής της οργάνωσης, όπως σημειώνει. Η κ. Βιολάρη-Ιακωβίδου έζησε όλες τις ιστορικές στιγμές της Κύπρου. Χάρηκε με την ανεξαρτησία, αλλά και συγκλονίστηκε με την τουρκική ανταρσία του 1963-1964 και, αργότερα, με το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή του 1974. Όλο αυτό το διάστημα οι δημοσιογράφοι του ΡΙΚ είχαν επιτελέσει, κάτω από πραγματικά αντίξοες συνθήκες, ένα σημαντικό έργο. Να διατηρήσουν συνεχή την ενημέρωση του κοινού για τα γεγονότα. Στη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής η ώριμη πια δημοσιογράφος, σύζυγος και μητέρα, βρέθηκε με λιγοστούς συνεργάτες στις εγκαταστάσεις του ΡΙΚ στο Τρόοδος για τη συνέχιση των μεταδόσεων των ειδήσεων από εκεί σε περίπτωση που χρειαζόταν. Η ίδια λέει ότι έκανε απλώς το καθήκον της. Η αγάπη της προς τον τόπο είναι φανερή σε όλη της την πορεία. Ως μέλος της ΕΟΚΑ συμμετείχε στην προσπάθεια για την ελευθερία της Κύπρου και θεωρεί ότι ο ρόλος των γυναικών την περίοδο αυτή ήταν καταλυτικός. Θα πρέπει, κατά την άποψή της, να γίνει αξιολόγηση και καταγραφή της προσφοράς των γυναικών που αγωνίστηκαν στην ΕΟΚΑ και εργάστηκαν ισότιμα. «Για μένα η ισοτιμία των γυναικών στην Κύπρο ξεκίνησε τότε», αναφέρει.
Σημαντικές στιγμές
Καθ’ όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας της σημειώνει ότι υπάρχουν πάρα πολλές σημαντικές στιγμές και η κάθε μία έχει τις ιδιαιτερότητές της. Κάποιες από αυτές ήταν τα γεγονότα του αγώνα, όπως ο συγκλονισμός από τις θυσίες των αγωνιστών και η καθολική συμμετοχή του λαού, ακόμη και των μικρών παιδιών, και τόσα άλλα. Επίσης, σημαντικές στιγμές βίωσε και κατά τις επαφές της με ανθρώπους από τον χώρο της πολιτικής, της τέχνης και του πολιτισμού. «Δεν θα τις ταξινομούσα, γιατί κάθε στιγμή έχει τις ιδιαιτερότητές της. Επειδή κάθε στιγμή είναι ανόμοια, νομίζω δεν συγκρίνεται. Δεν υπάρχει σημαντική και ασήμαντη στιγμή. Όλες έχουν τη θέση τους και τη σημασία τους. Η κάθε μία έχει τη συγκίνηση που προκύπτει από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα».
Η κ. Βιολάρη-Ιακωβίδου συμπλήρωσε συνολικά 42 χρόνια εργασίας με ωράριο και έως το 2017, μέχρι τα 80 της έτη, ήταν ενεργή στον δημοσιογραφικό χώρο ως μέλος της Επιτροπής Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας. «Αποφάσισα στη σταδιοδρομία μου να φανώ χρήσιμη, παρά αρεστή», αναφέρει. Ανέπτυξε, επίσης, σημαντική πνευματική και κοινωνική δράση. Σήμερα εξακολουθεί να είναι μέλος σε αρκετά σωματεία, καθώς και επίτιμη πρόεδρος του Ελληνικού Πνευματικού Ομίλου Κύπρου. Έχει εκδώσει βιβλία και ποιητικές συλλογές και συνεχίζει να γράφει και να ετοιμάζει μια νέα έκδοση.
Συμβουλές για να γίνεις καλός δημοσιογράφος
Παρακολουθώντας, ακόμη, ανελλιπώς τις εξελίξεις στους τομείς των ενδιαφερόντων της, σημειώνει ότι ο άνθρωπος δεν σταματάει ποτέ να έχει απορίες και να χρειάζεται ενημέρωση και, συχνά, ανάλυση. Γι’ αυτό είναι αναγκαίες όλες οι μορφές της ενημέρωσης. Τόσο τα έντυπα όσο και τα ηλεκτρονικά μέσα έχουν πολύ βαρύ ρόλο, φορτίο και μεγάλη ευθύνη. Συνεπώς, ο δημοσιογράφος οφείλει να ενημερώνεται συνεχώς και να προσαρμόζεται στις νέες τεχνικές.
Παρατηρείται ωστόσο, όπως εξηγεί, ότι πολλές φορές στον βωμό της ταχύτητας και της προβολής θυσιάζονται ουσιαστικά στοιχεία της δημοσιογραφίας. Με λύπη αναφέρει ότι ένα από τα προβλήματα της δημοσιογραφίας σήμερα είναι και η λεξιπενία, και υπενθυμίζει με έμφαση ότι η γλώσσα είναι το βασικό εργαλείο των δημοσιογράφων. Η είδηση πρέπει να είναι πλήρης και καλογραμμένη. Επομένως, «τα κείμενά μας θα πρέπει να χαρακτηρίζονται και από καλλιέπεια», προσθέτει.
Τα διαχρονικά χαρακτηριστικά που είναι καλό να έχει ένας δημοσιογράφος, σύμφωνα με την κ. Βιολάρη-Ιακωβίδου, είναι τα εξής:
Αρχικά, «η αγάπη στον τόπο και σε αυτό που κάνει. Αν αγαπάς τον τόπο σου και κατά συνέπεια τον εαυτό σου θα θέλεις πάντα να κάνεις το καλό και το σωστό. Το γενικά αποδεκτό, γιατί υπάρχει και η υποκειμενική άποψη. Αν άξονας της δραστηριότητάς σου είναι η αγάπη προς τον τόπο, τότε η προσπάθεια πρέπει να γίνεται με απόλυτη ευθύνη και προς τον τόπο και προς τον άνθρωπο. Και ο τόπος μας αξίζει την αγάπη μας. Έπειτα, χωρίς τον τόπο δεν υπάρχουμε».
Επίσης, προσθέτει, «ο σεβασμός στην αλήθεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι βασικά στοιχεία. Για να σεβαστεί κάποιος τα δικαιώματά σου πρέπει να σέβεσαι και εσύ τα δικά του. Αν δεν τα σεβαστεί, πρέπει να προσπαθήσεις να τον πείσεις. Ο δημοσιογράφος πρέπει να σέβεται τα γεγονότα και να τα παρουσιάζει με ακρίβεια. Αν θέλει να εκφράσει άποψη, πρέπει να το κάνει με σχόλιο. Άλλο είδηση, άλλο σχόλιο. Η είδηση είναι ιερή, ενώ το σχόλιο είναι ελεύθερο, μπορείς να δώσεις μηνύματα. Η αξιοπιστία εξάλλου είναι σημαντικό στοιχείο στην άσκηση της δημοσιογραφίας και είναι πολύ σημαντικό όπλο».
Ολοκληρώνοντας, μια φιλική συμβουλή από την κ. Βιολάρη-Ιακωβίδου προς τις νέες δημοσιογράφους είναι ότι «παρόλο που η γυναίκα έχει κατακτήσει καίριες θέσεις στη δημοσιογραφία και έχει ανεβεί σχεδόν σε όλες τις βαθμίδες, είναι ανάγκη να προσπαθεί συνεχώς να διατηρηθεί στο ύψος της με σεβασμό προς τον εαυτό της και προς τους άλλους. Γιατί, από οποιαδήποτε έπαλξη και αν υπηρετεί (έντυπη ή ηλεκτρονική), οφείλει να αποδεικνύει συνεχώς ότι και οι γυναίκες μπορούν».
