Κατέφθασαν στα νερά του Βορείου Αιγαίου πελάγους τα θρεπτικά άλατα που προκαλούν τις πληθυσμιακές εκρήξεις του φυτοπλαγκτού και στη συνέχεια δημιουργούν τη θαλάσσια βλέννα, η οποία εμφανίστηκε πριν από ένα μήνα στην Θάλασσα του Μαρμαρά στην Τουρκία. Συγκεκριμένα στη Λήμνο και στον Άγιο Ευστράτιο καταγράφονται ανάλογα φαινόμενα, όπως μας είπε ο Καθηγητής Θαλάσσιας Βιολογίας και Πρόεδρος του Τμήματος Ωκεανογραφίας και Θαλασσίων Βιοεπιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου Δρόσος Κουτσούμπας. “Είμαστε σε φάση να διαπιστώσουμε στο Τμήμα στο Πανεπιστήμιο, με εργαστηριακές αναλύσεις, ποια είδη φυτοπλαγκτού έχουν προκαλέσει ανάλογα φαινόμενα ευτροφισμού (αν και πολύ μικρότερης έκτασης σε σχέση με την Θάλασσα του Μαρμαρά) στην Λήμνο”, εξήγησε. “Φαίνεται, σε ένα βαθμό να έχει επηρεαστεί η Λήμνος από τα θαλάσσια ρεύματα που εισέρχονται στο Βόρειο Αιγαίο από την Θάλασσα του Μαρμαρά μέσω των Δαρδανελίων”, συμπλήρωσε ο δρ Κουτσούμπας.
Οι επιπτώσεις
Ερωτηθείς για το αν είναι ανησυχητικό απάντησε ότι “είναι σε ένα βαθμό ανησυχητικό καθώς ήδη καταγράφονται προβλήματα με θανάτους θαλάσσιων οργανισμών (ασπόνδυλων – π.χ. οστρακοειδή, και ψαριών) στα ρηχά παράκτια νερά σε κάποια σημεία των ακτών της Λήμνου (που επηρεάζει και την επαγγελματική δραστηριότητα των αλιέων αλλά και συμβάλλει αρνητικά σε θέματα τουρισμού και καθημερινότητας του τοπικού πληθυσμού (ακτές κολύμβησης)”, συμπλήρωσε.
Δεν ευνοούν οι καιρικές συνθήκες
Όπως εξήγησε ο δρ Κουτσούμπας “δυστυχώς, οι επικρατούσες καιρικές συνθήκες αυτή την περίοδο, όπως υψηλές θερμοκρασίες μα σχετική νηνεμία, σε συνδυασμό με την αυξημένη διαθεσιμότητα θρεπτικών αλάτων που οδηγούν σε πληθυσμιακές εκρήξεις φυτοπλαγκτού, δεν βοηθούν στην διάσπαση της βλέννας σε σύντομο χρονικό διάστημα”.
Οι αιτίες εμφάνισης
Γιατί το φαινόμενο του ακραίου ευτροφισμού εμφανίζεται το τελευταίο διάστημα στη Θάλασσα του Μαρμαρά; Σύμφωνα με ενημερωτικό δελτίο του Τμήματος Ωκεανογραφίας και Θαλασσίων Βιοεπιστημών της Σχολής Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου “η Θάλασσα του Μαρμαρά (ελληνιστί, Προποντίδα), δέχεται τα πλούσια σε οργανική ύλη νερά της Μαύρης θάλασσας, αλλά και αυξημένα αστικά λύματα από την Κωνσταντινούπολη και υπολείμματα λιπασμάτων από τις παράκτιες περιοχές. Επιπλέον, η Θάλασσα του Μαρμαρά χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλή στρωμάτωση των νερών της πελαγικής ενότητας. Τα παραπάνω συνιστούν ιδανικές συνθήκες για δημιουργία ανθίσεων τοξικού φυτοπλαγκτού, και κάνουν τη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή πολύ ευαίσθητη στη μεταβλητότητα ανθρωπογενούς παρέμβασης αλλά και κλιματικής μεταβλητότητας”.
Συνδέεται με την κλιματική αλλαγή
Το ακραίο φαινόμενο του ευτροφισμού της Θάλασσας του Μαρμαρά πιθανώς να συνδέεται με την θέρμανση της θάλασσας λόγω της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής, όπως αναφέρει το ενημερωτικό δελτίο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η “αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας των επιφανειακών στρωμάτων της θάλασσας διαταράσσει το φυσικό οικοσύστημα μέσα στο οποίο διαβιούν οι θαλάσσιοι οργανισμοί. Είναι πολύ πιθανόν λοιπόν τα ήπια φαινόμενα που τώρα παρατηρούνται να αποκτήσουν μεγαλύτερη ένταση ή και διάρκεια τα προσεχή χρόνια ή και να ενταθούν σε παράκτιες περιοχές όπου υπάρχουν οι σχετικές προϋποθέσεις”.
Τακτική παρακολούθηση των υδάτων
Όπως σημειώνεται στο ενημερωτικό δελτίο του Τμήματος Ωκεανογραφίας και Θαλασσίων Βιοεπιστημών, “η Ελλάδα παρακολουθεί τακτικά την ποιότητα των υδάτων σε ανοιχτή θάλασσα και παράκτιες περιοχές. Συγκεκριμένα έχει αναπτυχθεί ένα σύστημα παρακολούθησης αλλά και πρόβλεψης της θαλάσσιας κυκλοφορίας στις ελληνικές θάλασσες, που δίνει τη δυνατότητα πρόβλεψης και συνεχούς παρακολούθησης της διασποράς των υδάτων της θάλασσας του Μαρμαρά στο Αιγαίο, και έτσι υπάρχει και η εκτίμηση για το ποιες περιοχές απειλούνται περισσότερο. Ειδικά ολόκληρη η θαλάσσια περιοχή ανατολικά των ακτών της Λήμνου παρακολουθείται από ένα σύγχρονο σύστημα τηλεμετρικής καταγραφής της θαλάσσιας κυκλοφορίας σε μόνιμη και συνεχή βάση”.
Διαχρονικό φαινόμενο
Παρόλα αυτά καταληκτικά αναφέρεται ότι τέτοια φαινόμενα έχουν καταγραφεί σε παγκόσμιο επίπεδο στους ωκεανούς στο παρελθόν, συμπεριλαμβανομένων της Μεσογείου (ήδη από τον 17ο αιώνα) αλλά και των ελληνικών θαλασσών, όπως και στον Θερμαϊκό κόλπο. “Επεισόδια ακραίου φαινομένου ευτροφισμού καταγράφονται τις τελευταίες δεκαετίες με μεγάλη συχνότητα σε μεγάλη χωρική έκταση και ένταση κυρίως στην Αδριατική θάλασσα, αλλά και άλλες περιοχές της Μεσογείου που χαρακτηρίζονται από ασθενή θαλάσσια κυκλοφορία (π.χ. κλειστοί και ημίκλειστοι κόλποι) αλλά και αυξημένες εισροές θρεπτικών ουσιών στο οικοσύστημα, κυρίως εξαιτίας ανθρωπογενών δραστηριοτήτων”.
